1928 yılında Manisa’da askeri doktor olarak çalışırken tıbbi bitkilerin ilaç olarak kullanımı konusuna merak saran Dr. Cemil Şener, Türkiye’nin ilk patentli ilaçlarından biri olan Lityazol Cemil’i üretmişti.
Manisa’da insanlarda mide ve sindirim sistemi sorunlarının yaşanmadığını fark eden Dr. Şener, yöre halkının sıkça şevketi bostan adlı bitkiyi tükettiğini öğrenmesi üzerine bu bitkiyle ilgili 3 yıl boyunca çalışmalar yürütmüş ve aldığı olumlu sonuçlar üzerine hazırladığı ilacı Sağlık Bakanlığına göndermişti. İki yıl süren çalışmalar sonrasında ilaca patent veren bakanlık, o sırada Dr. Şener’in vefat etmesi nedeniyle patent haklarını yasal varislerine verdi.
.JPG)
İLACI ARAYANLAR BULAMIYOR
Türkiye’nin patentli ilk yerli ilaçlarından biri olan “Lityazol Cemil”, kısa süre öncesine kadar Anadolu’da böbrek ve mesane taşlarının düşürülmesi için kullanılıyordu. Ancak bir süre önce yeteri kadar şevketi bostan ekimi yapılmadığı için ilacın üretimine yeterli kök bulunmadığı, bu nedenle de üretimin durdurulduğu belirtildi. İlaç ruhsatını elinde bulunduran Dr. Cemil Şener’in torunu Esra Esma Karaosmanoğlu, bir süre önce Milliyet Gazetesine yaptığı açıklamada, “Biz ilacın yaşamasını istiyoruz. Çünkü biliyoruz ki, faydalı bir ilaç. Ve bize ait. Hâlâ Ege bölgesinde ilacın akıbetini soran mailler alıyoruz. Fırsat bulsak üretimi sürdüreceğiz ama yeterli hammadde yok. Çiftçi randıman düşüklüğü ve ekonomik bulmadığı için şevketi bostan ekmiyor. Çok narin bir bitki. İki senede bir ürün alınıyor. Yeterli hammadde için geniş arazilerde ekim yapmamız gerekiyor. Böyle bir imkanımız yok. Diğer taraftan etken maddenin sentetiğini üretmek için de ciddi bir ARGE çalışmasına ihtiyaç var. Bu da ancak büyük firmaların yapabileceği bir şey” demişti.
ŞEVKETİ BOSTAN NEDİR, NEYE İYİ GELİR?
Bilimsel adı cnicus benedictus olan şevketi bostan otu; tüylü, karahindiba benzeri yaprakları ve sarı çiçekleri ile tanınan 60 cm boyunda dikenli bir bitki. Türkiye’de Doğu ve Güneydoğu Anadolu hariç sahil bölgeleri ile İç Anadolu’da, ayrıca Güney Avrupa, Güney Rusya, Kırım’da yetişiyor. Şevketi bostan otu; başta böbrek taşı olmak üzere, sindirim sistemine, kabızlığa ve gaz problemlerine iyi gelir. Karaciğer ve safra kesesi rahatsızlıklarında tedavi amaçlı kullanılır. Şevket-i bostanın kasılma ve gevşemeye yardımcı olduğu keşfedilmiş, spazm giderici, antibakteriyel, antienflamatuar , antitümoral etkileri olduğu da tıbben kanıtlanmıştır.
LİTYAZOL CEMİL İLACININ HİKAYESİ
Dr. Cemil Şener, 3 yıl boyunca yaptığı çalışmalar sonucunda bitkinin ekstre fluid’inin etkili maddeleri içerdiğini fark etmiş ve hastaların üstünde deneyerek gözlemini doğrulamış. Üretimini yapabilmek için 23 Mart 1931 tarihinde “Lityalizin” ismi ile ilaç ruhsatı almak üzere Sağlık Bakanlığına başvurmuş. Sağlık Bakanlığı ruhsat vermeden önce kendi araştırmalarını yapmış ve 2 yılın ardından tedavi için uyumlu olduğu kanaatine varmış. O dönem ilaçlar, bulan kişinin adıyla anıldığı için bakanlık ilaca ‘Lityazol Cemil’ adı ile ruhsat izni verilmiş. Ne yazık ki Dr. Cemil Şener hayatını kaybettiği için bunu görememiş. “Lityazol Cemil” in ruhsatı kanuni mirasçıları olan eşi Şükriye Şener ve manevi oğlu M. Alp KaraosmanoğIu adına 13 Nisan 1978 tarihinde 126/92 ruhsat numarası ile tescil edilmiş. Bu ilacın günümüzde üretimi ne yazık ki yeterli hammadde olmamasından dolayı yapılamıyor.
MİNE BADAN
