BEYİN EŞİTTİR ZAMAN

Tıpta zamanla yarışılan pek çok durum vardır, ancak biz nöroloji doktorları için “beyin eşittir zaman” inme ( Felç ) hastaları için sıkça kullandığımız bir terim.

İnme ( Felç) nedir? Beyin damarlarında çoğunlukla tıkanıklık, bazen de kanama sonrası gelişen fonksiyon kaybıdır.

Bu satırları yazarken bir kişi inme geçirdi: Dünyada her 40 saniyede bir kişi inme geçiriyor, geçen yıl dünyada 15 milyon kişi inme geçirdi ve 7 milyonu yaşamını yitirdi. Ülkemizde ise geçen yıl 140 bin inme hastasının 40 bini kaybedildi. İnme dünyada ikinci en sık ölüm nedeni.

İnmenin belirtileri nelerdir? Ana bulguları değişen derecede bilinç bozukluğu, kol ve bacaklarda uyuşma, güçsüzlük, konuşma bozukluğu, denge kaybı, nöbetler bazen de görme kaybıdır. Yani beynin hangi alanı tutulmuş ise, oraya özgü belirtiler ortaya çıkar. İnmede her zaman felç olmaz. Bazen sadece kişilik değişikliği ya da hafif uyuşmalar olabilir, böylesi durumlar sıkça gözden kaçar.

İnmede zaman neden önemlidir? İlk 4 saatte –uygun hastalarda- pıhtı eritici tedaviler ile büyük damarlar etkilenmemiş ise tamamen iyileşme olasıdır. Söz konusu tedavi ne kadar erken başlarsa, o denli etkilidir. İnme belirtisi olan bir kişi 112 ile iletişime geçip, en yakın inme merkezine yönlendirilmelidir.

İnme için risk faktörleri nelerdir ? Yüksek tansiyon, şeker, kan yağları yüksekliği, alkol, sigara, uyuşturucu madde kullanımı sağlıksız beslenme, obesite, hareketsiz yaşam, stres ve özellikle genç inmelerde en büyük risk genetiktir.

İnme tamamen iyileşir mi? İnme dünyada en çok sakatlık bırakan hastalık olsa da, tam iyileşme olabilir, bu durum tedavinin başlama zamanı kadar, etkilenen alanlara da bağlıdır. Ana damarlarda tıkanıklık varsa tam iyileşme güçtür ve pıhtı eritici tedaviler işe yaramadığı gibi, riskli de olabilir. Ancak kriterlere uyan hastalarda tedavi ile kaybedilen fonksiyonların en azından bir kısmı geri kazanılıp, yeniden bağımsız bir yaşama adım atılabilir. Fizik tedavi ve rehabilitasyon tedavinin ayrılmaz bir parçasıdır ve zaman kaybedilmeden başlanmalıdır. İnmenin bir ilacı da zamandır, tedavide biraz da sabırlı olmak gerekir.

İnmeden korunmak için neler yapmalıyız? İnmeden korunmanın birinci şartı, varsa kronik hastalıkların tedavisini aksatmamak ve olumlu yaşam tarzı değişiklikleridir. İnme riskinde kuşkusuz genetiğin rolü büyüktür, ancak sağlıklı beslenme, kronik hastalıkların düzenli tedavisi ve fiziksel egsersiz ile kolaylıkla risk tersine döndürülebilir. Hastaların sık yaptığı bir hata, yeni bir kronik hastalık tanısı konuca diğer hastalığın tedavisini bırakabilmeleridir.

Hayata gülümseyerek bakmak: Kronik hastalıklar ve genetik inme için en büyük riskler olsa da, yakın zamanda gerçekleştirilen  geniş çaplı bir araştırmada depresyonlu kişilerde inmenin çok daha fazla olduğu gösterildi. Hatta olumlu düşünmenin yaşamı uzatmada tek mucize formül olduğu görüşü de oldukça yaygın.

Umudumuz ülkemizde tam teşekküllü inme merkezlerinin yaygınlaşması. Ancak unutmayalım ki, inmenin en  büyük nedeni kendimize iyi bakmamak. Sağlıklı günler ve güzel yaşamak dileği ile…