Haberler de etik kurallara ne kadar uyuyoruz?

Medyada ve haberlerde ortaya koyduğumuz kadın cinayetleri ve çocuk istismarı haberlerinde ne kadar etik davranıyoruz?

Geçtiğimiz günlere “Nar Projesi” kapsamında gerçekleştirilen seminerde bu konu ele alındı. Aslında bakılacak olursa orada işlenen konular beni çokça düşünmeye sevk etti. O yüzden bu gün kendi açımdan gördüğüm haberde yapılan doğru veya yanlışları sizlerle paylaşmak istedim. Ben şiddetin her türlüsüne karşı olan biri olarak şunu söylemeden geçemeyeceğim. Bazı istismar ve cinayet haberlerinin işlenişi o kadar açık ve detaylı ki okurken bile rahatsız oluyorum. Bu tür olaylar o kadar arttı ki ne yazık ki artık medyada, TV. Programlarında karşımıza bu tür haberler çıktığında izlemek dahi istemiyoruz ve hatta direkt kanalı değiştirip o haberden adeta kaçıyoruz. Bu tür olayların sayısı mı arttı yoksa zaten vardı da artık gündeme mi geliyor? Bu soru gerçekten can sıkıcı ve bir hayli üzücü.  

Çok yakın bir zaman diliminde medyayı sarsan ve hala devam eden bir konu var. Bu konu Narin Güran cinayeti. Bu cinayet o kadar çok can yakıcı ki her geçen gün ortaya atılan kanıt ve idealar yüzünden gündemden düşmez oldu. Bana kalırsa bu kadar detaylı bir şekilde işlenmesi can sıkıcı. Çünkü her haber kaynağından, her kafadan birçok farklı bilgi ortaya atılıyor ki bana kalırsa bu bilgi kirliliğine yol açıyor. Hatta ve hatta soruşturmayı yürüten güvenlik kuvvetleri için de zorluk yaratıyor. Medyada ve haberlerde bu kadar açık bir haber yapılması kişinin insan haklarını ihmal edilmesine yol açıyor. Bir haber yapılırken insan yaşam ve hakları gözetilmesi gerekir. Şimdi diyeceksiniz ki kız zaten katledilmiş neyin yaşam hakkı. Haklısınız fakat şunu da unutmamak gerek, ölen kişinin de hakları vardır.

Medya etiğine göre; suçlunun ismi tam olarak haberde verilmez, yüzleri sansürlenir, hatta sesi tanınacak durumda ise kişinin sesi ile oynanır, cinayetin işleniş şekli veya bulunduğu durum “Narin Güran” cinayetinde olduğu gibi açıkça verilmez. Haberde kullanılan yazım dili ve başlığına dikkat edilmeli. Haberi işlerken Narin’in 8 yaşında küçük bir kız olduğu unutulmamalı. Bütün kanallar cesedin çuval içinde çıkarılmasını canlı bir şekilde verdi. Sizce bu ne kadar doğru? Narin Gürhan için birçok haber programında ceset diye bahsedilmesi, direkt olarak hedef gösterircesine kullanılan başlıklar diğer mağdur veya suçluların hayatını etkileyecek düzeyde ve etik dışı olmamalı. “Narin Güran’ın katili amcası çıktı” gibi direkt hedef gösteren bir başlık kullanılmamalı. Bu tür başlıklar ayaklanmaya yol açabilir ve o hengamede kişi linç edilebilir. Bu ve bunun gibi birçok etmen haberde yer alan kişilerin insan haklarını ihmal ediyor.

Yanlış anlaşılmak istemem tabi ki de sadece örnek olması için herkesin bildiği ve takip ettiği bir haberden örnek vermek istediğim için bu olayı ele aldım. Diğer yandan Narin’e yapılanların hiçbir affı veya açıklaması olamaz. Temennim suçlu veya suçluların bir an önce bulunup tutuklanmasıdır.

Yine bu haberden yola çıkarak şunları söylemekte fayda var; Delilleri ortadan kaldırmak için yapılan her şeyi gösterilmesi belki de başka bir cinayet failine örnek olacak. Mesela bu haberi takip eden biri artık suda bekleyen bir ‘cesette’ iz kalmayacağını maalesef ki biliyor. Bu gibi kriminal şeyleri bu kadar fazla detaylı bir şekilde işlemek diğer suçlulara yol göstermek oluyor.

Bu bahsettiklerim haberlerde yapılan yanlışların sadece bir kaçı. Tabi bu konu bu kadar çok gündeme gelmeseydi ne olacaktı? Belki de bir kişi suçu üstlenecek, asıl suçlu elini kolunu sallayarak gezecekti. Bu da medyanın bana kalırsa iyi yönü olayların görünür olması. Medya iyi kullanıldığı taktirde gerçekten çok etkili fakat kötüye kullanılmadan etik kurallara uyularak insanlara aktarılması bence daha iyi ve etkili olacaktır.