YAŞ SADECE BİR SAYI  MI?

Yaşlanmada ( yaş almada) vücudumuzda ne gibi değişiklikler oluyor? Yaş aldıkça, hücrelerimizdeki enerji sistemlerinde bozulmalar olur ( mitokondri) ve vücudumuz için yeterli enerji üretilemez. Yani hücrelerimiz çabuk yorulmaya başlar. Enerji yetmezliği geliştiğinde hücre içinde biriken zararlı maddeler ( serbest radikaller) dışarı atılamaz. Yorulan, yavaş ve yetersiz çalışan, içindeki zehirli maddeleri atamayan hücreler biyolojik yaşlanmayı başlatır. Beynimizde demir ve kalsiyum birikmeye başlar, bellek hücrelerinin yer aldığı gri madde miktarı azalır. İşlev gören yapıların yerini bağ dokusu alınca beynimizde küçülme ( atrofi) dediğimiz görüntü ortaya çıkar. Belli oranda küçülme kaçınılmazdır, ancak beklenenin ötesinde ve kritik yerlerde  hacim kaybı, ek hastalıkların varlığı ilerleyici nörolojik hastalıkların hem nedeni hem de sonucudur.

Hücrelerde zararlı maddeleri temizlemekle görevli yapılar da yaş aldıkça işlevlerini kaybederler. Hücrelerin genç kalmasını sağlayan “ telomer “ ( Bu madde ile ilgili hücre ölümünü yavaşlatan çalışmalar var) adlı maddelerin boyu kısalır, tıpkı yaşlanan bir insanın kemik erimesine bağlı boyunun kısalması gibi. Yine hücre metabolizmasının doğal sonucu olarak biriken zehirli atıkları (toksinleri ) bir çeşit yutma (otofaji) mekanizması ile yok eden hücreler de etkilenir ve görevlerini yapamaz hale gelirler.

Bağışıklık sistemi yaşlanmanın neresinde ?  Bu olaylar zinciri, bağışıklık sistemimizin bizi hem iç, hem dış etkenlere karşı koruyan hücrelerin çalışmasını bozar. Bağışıklık sisteminin de işe karışması ile bitmeyen bir kısır döngü başlar ve hücre ölümünü giderek artar.

Son yıllarda yaşlanma ve hücre ölümünde etkili olduğu düşünülen telomer ile  ilgili çalışmalar çok arttı. Bu maddeyi içeren tedavilerin bazı olumlu etkileri görülse de, kuşku ile bakılmalıdır. Zira özetlemeye çalıştığım olaylar zinciri çok basit değil. Ancak kesin olan şu ki, kronik hastalıklardan korunmaya çalışmak , sağlıklı yaşam biçimi, alkol, sigara ve uyuşturucu gibi zararlı alışkanlıklardan uzak durmak çok önemli. Çünkü hücre ölümüne yol açan olaylar ve dolayısı ile yaşlanma bu şekilde tetikleniyor.

Yaşlanmayı durduran mucize formül var mı? Fiziksel olarak böyle bir formül yok ama, en azından orta yaşta bile başlansa haftada en az 3 gün 45 dakikalık yürüyüş yapmak, sağlıklı beslenmek, var olan hastalıklara göre akılcı ilaç kullanımı biyolojik yaşlılığı yavaşlatmak için sihirli formül sayılabilir. Sosyal olmak, yaşamdan kopmamak, hobiler edinmek, okumak, yeni şeyler öğrenmek de çok önemli. Mutlu insanları daha uzun yaşadığı çalışmalarla gösterilmiş.

Önceki yazılarımda süper yaşlılardan söz etmiştim, yaşlı terimini kullanmayı pek tercih etmesem de ! Zihinsel ve fiziksel kapasiteleri oldukça iyi 80 yaş üzeri çok kişi var,  bu yazıyı okurken de böyle bir yakınınız aklınıza gelmiş olabilir.

Yaşımız sadece bir sayı olsun : Kendimize gerçekten iyi bakarsak ve olumludüşünmeyi başarabilirsek, yaş sadece bir sayı olarak kalır. Güzel yaşamak dileği ile..